Đông bình tây quả nghĩa là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa trong bộ đồ thờ Gốm Bát Tràng

Đông bình tây quả là cách nói của ông cha ta từ thời xưa khi đề cập đến việc bày trí hoa quả trên bàn thờ trong các dịp lễ cúng bái. Vậy tại sao lại gọi là “Đông bình tây quả”? Ý nghĩa và ứng dụng của câu nói này trong cuộc sống như thế nào? Hãy cùng Sàn Gốm Bát Tràng tìm hiểu chi tiết nhé.

Đông bình tây quả là gì?

Đông bình tây quả là câu nói diễn đạt cách sắp xếp hoa quả, bình hoa trên bàn thờ có từ thời xa xưa và được lưu truyền cho đến ngày nay. Đây là một tục lệ trong việc thờ cúng tổ tiên sao cho phù hợp nhất. Cách bài trí này sẽ giúp con cháu các thế hệ sau ghi nhớ công ơn của ông bà tổ tiên và biết các quy tắc thờ cúng đúng cách.

Tại sao có câu nói Đông bình tây quả? Ý nghĩa

Dựa trên hướng Nam là hướng chính

Từ thời xa xưa, cha ông chúng ta thường lấy hướng Nam là hướng chính. La bàn cũng lấy hướng nam là hướng chính nên mới được gọi là kim chỉ nam. Mặt trời thì luôn mọc đằng Đông và lặn đằng Tây. Bàn thờ gia tiên cũng được bày trí hướng ra cửa chính và lấy nguyên tắc hướng nam để bày trí.

Vậy nên mới có câu “Đông bình tây quả”. Khi ta quay mặt về hướng Nam thì phía tay trái sẽ là hướng Đông, phía tay phải là hướng Tây và sau lưng là hướng Bắc. Hoặc có thể hiểu là từ trong bàn thờ nhìn ra, bên trái của ông bà là phía Đông, còn bên phải là phía tây.

Vì vậy, cách sắp xếp bình hoa, mâm ngũ quả cũng tuân theo quy tắc như vậy:

• Hướng Đông (Bên tay phải từ ngoài nhìn vào): Đặt bình hoa tượng trưng cho mùa xuân đơm hoa.
• Hướng Tây (Bên tay trái từ ngoài nhìn vào): Đặt mâm ngũ quả tượng trưng cho mùa Thu – Thu liễm – nơi kết trái, thu hoạch nhiều quả ngọt.

Phía Đông thuộc hệ dương nên sẽ đặt di ảnh của ông (nam). Phía Tây thuộc hệ âm nên đặt di ảnh của bà (nữ). Từ đó cũng cho ra đời câu Nam tả – Nữ hữu.

Xem thêm: Hướng dẫn cách sắp xếp ảnh trên bàn thờ gia tiên chi tiết

Hướng Nam là hướng gió hoà 

Một cách giải thích khác là từ xưa các Thân Vương hay ông bà ta làm nhà đều quay mặt về hướng nam. Vì hướng này gió hòa và ít khi nào có gió càn bão chướng.

Bình Hoa phải để hướng đông để gió thoảng mùi hương lên bài vị. Còn trái cây phải để ở hướng tây để hơi ấm của đèn sẽ làm quả ngọt trái thơm và cũng thuận bên tay phải để ông bà tiện dùng. Có lẽ vì vậy nên mới có phong tục như vậy. Nhưng sau này mọi người làm nhà xoay tứ phía nên ta cứ dựa vào cách ở trên mà bày trí bàn thờ sao cho đúng cách.

Những cách giải thích khác

Ngoài ra, Đông bình Tây quả còn được hiểu như sau: biển đông đã ăn sâu vào máu thịt dân tộc việt Nam. Khi nhìn lên bản đồ, phía đông luôn ở vị trí bên phải. Mượn đặc tính này nên ông bà ta thường nói Đông bình Tây quả để làm nguyên lý khi trưng bày hoa quả thờ cúng.

Còn có một vài người giải thích khác. Theo quy ước, dù nhà xây theo bất kỳ hướng nào thì cũng đều coi là hướng Nam. Theo đó, hướng Nam là trước mặt bàn thờ. Hướng Bắc là sau lưng bàn thờ. Bên trái của bàn thờ là phía Đông. Còn bên phải là phía Tây.

Ứng dụng của Đông bình tây quả

Vào những các dịp lễ tết, ngày rằm… hầu như gia đình nào cũng sửa soạn, trang trí bàn thờ. Sao cho trang trọng, tinh tế và thể hiện được sự tôn kính nhất đối với tổ tiên, các vị thần linh. “Đông bình tây quả” là quy tắc được ứng dụng trong việc bày trí bàn thờ theo hướng chính xác nhất từ thời xưa đến nay.

• Nơi đặt bình hoa: Vào đầu tháng (mồng 1) hay những ngày rằm âm lịch, bình hoa trên bàn thờ nên được cắm hoa tươi. Còn ngày thường thì có thể để không. Bình hoa phải đặt ở hướng Đông.
• Nơi bày mâm ngũ quả: Mâm quả cúng trên bàn thờ phải đầy đủ năm loại quả khác nhau. Mâm ngũ quả phải đặt ở hướng Tây.

Xem thêm:

• Cách sắp xếp hoa quả trên bàn thờ bạn cần biết
• Cách bài trí bàn thờ gia tiên đúng cách

Ngoài việc tập trung bày biện bàn thờ theo tục lệ này. Mỗi gia đình cũng nên tân trang lại đồ thờ sao cho mới mẻ và phù hợp với không gian thờ cúng. Đồ thờ men lam, đồ thờ men rạn Bát Tràng sẽ góp phần làm tăng thêm vẻ đẹp sang trọng của bàn thờ và mang lại phong thủy tốt cho gia chủ.

Với bài chia sẻ trên của Sàn Gốm, mong rằng bạn sẽ hiểu hơn về phong tục “Đông bình tây quả” của ông cha ta trong việc thờ phụng tổ tiên và bày trí hoa quả trên bàn thờ theo cách đúng nhất để mang lại những điều tốt lành cho gia đình bạn.

Xem thêm: Tổng hợp 150+ Đồ thờ Bát Tràng rẻ đẹp