Phân Biệt Gốm và Sứ: Cách Nhận Biết Chuẩn Xác

Hầu hết chúng ta đều gọi chung các vật dụng từ đất nung là “gốm sứ”. Tuy nhiên, sự khác biệt cơ bản giữa gốm và sứ là rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền, vẻ đẹp và đặc biệt là độ an toàn khi sử dụng. 

Trong bài viết này, Sàn Gốm Bát Tràng sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng 2 dòng sản phẩm này. Quan trọng hơn, chúng tôi sẽ định vị chính xác chất lượng vượt trội của cả Gốm và Sứ Bát Tràng so với các sản phẩm thông thường trên thị trường.

Gốm là gì? Gốm và sứ có khác nhau không?

Đặc điểm của gốm

Gốm là các dạng vật liệu, chất liệu làm từ đất sét được nung ở nhiệt độ cao, dao động từ 800 độ C trở lên. Tùy loại sản phẩm mà có nhiệt lượng nung khác nhau. Hiểu đơn giản, đồ gốm là loại sản phẩm được làm chủ yếu từ đất và nung qua lửa.

Gốm thường được làm bằng cách nhào trộn hỗn hợp đất sét, các nguyên tố đất khác, bột cao và nước. Sau khi có hỗn hợp kết dính dẻo mịn, nghệ nhân sẽ định hình thành các dạng mong muốn. Khi gốm đã được định hình, chúng sẽ được nung trong lò nhiệt độ cao.

Đặc tính của gốm là thân đất, có màu sắc, chất xốp, dễ vỡ và có độ hút ẩm cao. Chính vì những đặc tính khác biệt, gốm luôn đòi hỏi người sử dụng phải biết cách bảo quản, gìn giữ đúng cách.

Phân loại sản phẩm gốm

• Đồ đất nung

Đây là loại gốm được làm từ đất sét thường và nung qua ở nhiệt độ thấp từ 600 độ C đến 900 độ C. Gốm đất nung không được tráng men sau khi chế tác nên chúng có màu nâu đậm hoặc đỏ.

Đồ đất nung có đặc điểm như: chắc khỏe, hơi khô, phần bụng phình to để chứa. Công dụng chứa đựng cộng với vẻ ngoài mang cảm giác hoài cổ, mộc mạc khiển đồ đất nung rất được lòng người sử dụng.  

Gốm đất nung đơn giản trong khâu nguyên liệu lẫn sản xuất. Do đó được sản xuất và ứng dụng rộng rãi khắp mọi miền đất nước. Các sản phẩm làm từ đồ đất nung rất quen thuộc và giá thành rẻ.

• Đồ sành thô

Nó thực chất cũng làm từ đất nung nhưng là đất nung thô có tráng men. Đồ sành thô có vẻ ngoài vững chắc, không nhẵn bóng. Thường được nung trong lò có nhiệt độ tương đối cao khoảng từ 1100 độ C đến 1200 độ C. Vì vậy chất lượng cứng cáp và không thấm chất lỏng. 

Đồ sành thô có giá chỉ nhỉnh hơn đồ đất nung một chút.

• Đồ sành mịn

Đồ sành mịn được phân biệt với đồ sành thô ở chỗ dùng loại đất. Còn lại cơ bản cách sản xuất khá tương đồng. Đồ sành mịn dùng đất mịn để tạo hình.

Đồ sành mịn có nhiều màu sắc rực rỡ, có độ hút nước cao, nhưng dễ bị rạn sau một thời gian sử dụng. Xét về giá trong ba loại gốm thì đây là loại đắt nhất.

Được ứng dụng làm chậu hoa, bình hoa có trang trí men màu hoặc một số đồ trong nhà bếp, làm đồ trang trí.

Trong nghệ thuật gốm thì đồ sành “mỹ nghệ” rất được lòng người yêu gốm. Nhiều loại hình đồ sành mang giá trị thẩm mỹ đã được đánh giá cao như một dạng đồ mỹ nghệ như bình hoa, chén, bát có hoa văn và men màu tinh xảo.

Sứ là gì? Gốm và sứ khác nhau như thế nào?

Đặc điểm của sứ ? Sứ làm từ gì ?

Sứ được làm từ đất sét ở dạng cao lanh. Đồ sứ sau khi thành hình sẽ được nung trong lò có nhiệt độ từ 1200 độ C đến 1400 độ C. Nhiệt độ này lớn hơn so với nung đồ gốm. Vì thế mà sứ có sức chịu đựng khá bền và cứng cáp hơn hẳn.

Đặc tính của sứ đặc biệt bởi xét về độ dai, độ cứng và độ trong của sứ đều được đánh giá cao. Đặc tính này có được là nhờ phản ứng chủ yếu từ thủy tinh hóa và sự hình thành của khoáng vật trong công đoạn tạo hình ở nhiệt độ cao.

Ngoài ra sứ còn có độ thẩm thấu thấp, có tính đề kháng cao với các chất hóa học và chịu sốc nhiệt. Hơn nữa, tính chống nước có thể giúp người mua phân biệt gốm và sứ một cách trực tiếp, phòng trường hợp vẻ ngoài của hai loại giống nhau.

Phân loại sản phẩm sứ

• Đồ bán sứ

Đồ bán sứ có nhiệt độ nung khá cao từ 1280 độ C đến 1300 độ C. Độ hút ẩm không bằng gốm. Loại sứ chưa có độ kết khối hoàn hảo nên nhìn chung sẽ có chất lượng và thẩm mỹ thấp hơn đồ sứ. Xét về độ trắng sáng thì bán sứ cũng không được đánh giá cao. 

• Đồ sứ 

Có nhiệt độ nung cao hơn đồ bán sứ, khoảng 1300 độ C đến 1400 độ C. Đất nung của đồ sứ có độ kết khối hoàn thiện và hoàn toàn không thẩm thấu nước, chất lỏng khác. 

Nhiệt nung cao trong thời gian dài cộng với chất liệu pha khoáng. Đồ sứ thành phẩm sở hữu độ cứng chắc khỏe, dù vỏ mỏng nhưng chịu được lực tốt. 

Ứng dụng của đồ gốm và đồ sứ

Ứng dụng của đồ gốm

• Trong cuộc sống thường ngày: Vật dụng làm từ gốm phần lớn dành cho nhà bếp hoặc để làm đồ đựng. Đồ gốm giúp bảo quản lương thực, thực phẩm được lâu hơn và an toàn hơn.
• Trong ẩm thực Việt Nam: Không khó để bắt gặp hình ảnh nồi đất, niêu cơm đất trong các lễ hội văn hóa, hay trên bàn ăn của người Việt. Nhờ có gốm, các món ăn, thức trà mới trở nên đậm vị và tạo ra được hương vị riêng, mùi thơm phân biệt, độc đáo.
• Trong công cụ sản xuất: Đồ sành thô rất thích hợp để trồng trọt hoa màu. Cùng đặc tính chắc khỏe nên hay được ứng dụng làm chậu hoa, lu chứa, hũ, khạp. Gốm công nghiệp là nguyên liệu chính để sản xuất ra gạch ngói như gạch gốm Tuynel, ngói đỏ… 
• Trong nghệ thuật trang trí: Những bức tranh gốm mang vẻ đẹp độc đáo, đậm đà bản sắc dân tộc. Tượng gốm mỹ nghệ tạo hình người và linh vật… được trưng bày trang trọng, mang lại sự tự tin và phong thủy cho gia chủ. 

Những sản phẩm làm từ gốm

Ứng dụng của đồ sứ

• Trong đời sống thường ngày: Sứ được dùng làm dụng cụ, đồ chứa trong nhà bếp, phụ kiện nhà tắm. Các bồn vệ sinh cao cấp cũng được đúc từ sứ. Sứ có vẻ ngoài nhẵn mịn, sạch bóng sẽ tạo cho không gian thêm sạch sẽ, thoáng mát. 
• Trong nghệ thuật trang trí: Các sản phẩm lấy sứ làm cảm hứng rất được ưa chuộng bởi tính thẩm mỹ và giá trị tinh thần cao. Một số dòng đồ sứ mỹ nghệ nổi tiếng như Tranh sứ Bát Tràng, lục bình sứ, bình hoa men ngọc, chén, bát có hoa văn và men màu tinh xảo…
• Trong văn hóa tâm linh: Những chiếc đĩa men trắng, vẽ lam lấy từ điển tích được bày đặt trang trọng ở bàn khách, hoặc treo lên tường. Đôi lục bình có kích thước lớn hoa văn cầu kỳ… Việc dùng đồ sứ để trang trí tư gia, nhà hàng, khách sạn, công ty thường gắn với yếu tố phong thủy. 
• Trong sản xuất công nghiệp: Nhờ đặc tính vượt trội như sức đề kháng cao của sứ với dòng điện, sứ trở thành một chất cách điện rất tốt.

Những sản phẩm làm từ sứ

So Sánh Chi Tiết Gốm Và Sứ

Dưới đây là bảng so sánh các đặc tính cơ bản của gốm và sứ dựa trên các tiêu chí như nhiệt độ nung, độ bền, khả năng chịu nhiệt,…

Tiêu chí	Gốm	Sứ
Nhiệt độ nung	Thấp, thường từ 800°C – 1100°C	Cao, từ 1200°C – 1400°C
Độ cứng, độ bền	Kết cấu giòn, độ cứng không cao, dễ vỡ.	Cứng chắc hơn nhiều, khó trầy xước.
Độ thấm nước	Cao, chống nước không tốt, dễ bám bẩn.	Gần như không thấm nước.
Âm thanh khi gõ	Tiếng đục, trầm và ngắn.	Tiếng trong, ngân vang dài.
Kiểm tra bằng ánh sáng	Ánh sáng khó hoặc không xuyên qua.	Ánh sáng có thể xuyên qua mờ (độ thấu quang).
Khả năng chịu nhiệt	Thấp, không nên dùng trong lò vi sóng.	Cao, an toàn khi dùng trong lò vi sóng.

Điểm Ưu Việt Của Gốm Bát Tràng

Từ bảng trên, nhiều người sẽ lầm tưởng rằng tất cả các sản phẩm “Gốm” đều có chất lượng thấp. Đây là một hiểu lầm nghiêm trọng khi nói về Gốm Bát Tràng.

Sự thật là Gốm Bát Tràng không phải là gốm đất nung nhiệt thấp. Các sản phẩm gốm của làng nghề Bát Tràng thuộc dòng cao cấp, được nung ở nhiệt độ rất cao, luôn trên 1200°C.

Vì vậy, Gốm Bát Tràng có những đặc tính vượt trội:

• Cứng và bền như sứ.
• Hoàn toàn không thấm nước.
• An toàn tuyệt đối cho sức khỏe vì đã được khử sạch chì và kim loại nặng ở nhiệt độ cao.

Gốm và Sứ Bát Tràng Khác Nhau Ở Đâu?

Khi cả hai đều đã đạt tiêu chuẩn cao về độ bền và an toàn, sự khác biệt giữa chúng nằm ở mức độ tinh luyện của nguyên liệu và vẻ đẹp thẩm mỹ.

• Về xương đất và độ trắng: Sứ được làm từ cao lanh tinh khiết nên có xương đất trắng mịn. Gốm sành có xương đất màu ngà hoặc nâu nhạt, tạo cảm giác mộc mạc hơn.
• Về độ dày và trọng lượng: Sứ thường được chế tác mỏng, nhẹ và thanh thoát hơn. Gốm sành thường dày dặn, cầm chắc tay, tạo cảm giác khỏe khoắn.
• Về độ trong (thấu quang): Đây là đặc điểm chỉ có ở sứ. Khi đưa ra ánh sáng mạnh, bạn có thể thấy ánh sáng xuyên qua mờ. Gốm sành không có đặc tính này.

Tư Vấn Lựa Chọn Sản Phẩm Gốm Và Sứ Bát Tràng Phù Hợp

Hiểu rõ sự khác biệt giữa Gốm và Sứ Bát Tràng sẽ giúp bạn lựa chọn đúng sản phẩm vừa đẹp về thẩm mỹ vừa tối ưu về công năng. Dưới đây là những gợi ý chuyên sâu từ Sàn Gốm để bạn dễ dàng quyết định.

Chọn Đồ Gốm Bát Tràng 

Gốm là lựa chọn hoàn hảo cho những ai tìm kiếm vẻ đẹp khỏe khoắn, ấm cúng và mang đậm dấu ấn thời gian. Xương gốm dày dặn và màu men trầm ấm sẽ là điểm nhấn tinh tế cho không gian của bạn.

• Lưu trữ và ngâm ủ: Với các sản phẩm cần “thở” để gia tăng chất lượng theo thời gian như chum ngâm rượu, hũ đựng gạo, vại muối dưa, gốm sành là lựa chọn số 1. Kết cấu đặc trưng giúp duy trì nhiệt độ ổn định và thúc đẩy quá trình lên men tự nhiên một cách hoàn hảo.
• Trà đạo và phong cách cổ điển: Một bộ ấm trà gốm giúp giữ nhiệt tốt giúp trà ngon hơn, mang đến cảm giác thư thái, hoài cổ cho người thưởng trà. Đây là lựa chọn không thể thiếu cho những người yêu trà đạo thực thụ.
• Trang trí mang vẻ đẹp truyền thống: Các sản phẩm như bình hoa, lọ gốm trang trí với họa tiết cổ điển sẽ phát huy hết vẻ đẹp sang trọng, mộc mạc trên nền chất liệu gốm. Chúng đặc biệt phù hợp với không gian nội thất gỗ, nhà cổ hoặc các quán ăn, nhà hàng mang phong cách truyền thống Việt Nam.

Chọn Đồ Sứ Bát Tràng 

Với nền xương đất trắng tinh khiết, bề mặt láng mịn và vẻ đẹp thanh thoát, Sứ là biểu tượng của sự sang trọng, tinh tế và hiện đại.

• Không gian ẩm thực đẳng cấp: Một bộ bát đĩa sứ cao cấp sẽ làm tôn lên màu sắc của món ăn, mang đến trải nghiệm thị giác hoàn hảo cho thực khách. Đây là lựa chọn hàng đầu cho các nhà hàng, khách sạn muốn khẳng định sự chuyên nghiệp và gu thẩm mỹ tinh tế.
• Trang trí nội thất hiện đại: Những chiếc lọ hoa sứ, bình hút lộc hay đĩa sứ trang trí với kiểu dáng tối giản hoặc họa tiết hiện đại sẽ là điểm nhấn sang trọng, giúp không gian sống của bạn thêm phần bừng sáng và đẳng cấp.
• Quà tặng doanh nghiệp & In logo: Đây là ứng dụng mạnh nhất của sứ. Bề mặt sứ trắng mịn, không tì vết là nền hoàn hảo để in logo thương hiệu một cách sắc nét, nổi bật và bền màu vĩnh viễn. Một quà tặng in logo như bộ ấm chén, cốc sứ, bát đĩa,… là món quà tặng hữu dụng, nâng tầm hình ảnh doanh nghiệp.

Việc hiểu rõ bản chất sản phẩm sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn không chỉ đẹp về thẩm mỹ mà còn đúng về giá trị. Tại Sàn Gốm Bát Tràng, chúng tôi tự hào mang đến cho bạn cả 2 dòng sản phẩm Gốm Sành và Sứ tinh hoa của làng nghề, với cam kết chung không đổi: Chất lượng đỉnh cao, thiết kế đặc sắc và an toàn tuyệt đối.