Men rạn là gì? Vai trò của đồ gốm men rạn trên Gốm Bát Tràng và thờ cúng?
Men rạn là gì? Đây là loại men nổi tiếng và duy nhất chỉ có ở làng gốm Bát Tràng. Không chỉ mang trong mình vẻ đẹp cổ điển, nghiêm trang pha lẫn một chút trầm mặc. Gốm sứ men rạn còn là vật phẩm chứa đựng nhiều giá trị tâm linh, phong thủy đặc biệt. Cùng sangom.vn tìm hiểu về loại men này qua bài viết dưới đây nhé!
Lịch sử hình thành men rạn
Nội dung
Men rạn là loại men nổi tiếng đặc trưng của làng gốm Bát Tràng, Gia Lâm, Hà Nội. Theo các tài liệu, thư tịch nghiên cứu về gốm men cổ ở Việt Nam, sản phẩm gốm men rạn được sản xuất ở Bát Tràng từ khoảng thế kỷ XVI. Công thức pha chế dòng men này chỉ lưu truyền trong một số gia tộc. Do những nghệ nhân giỏi làm nghề nắm vững.
Mặc dù đã thất truyền trong một thời gian rất dài. Nhưng trong những năm đổi mới, được sự động viên của làng nghề và các bậc tiền nhân. Những lớp nghệ nhân sau đã làm ra và phục chế được dòng men rạn.
Gần đây, trong Bát Tràng cũng có một nghệ nhân rất trẻ và tài năng về dòng men rạn như là nghệ nhân Phạm Đạt đã đạt đến trình độ có thể kế thừa của cha ông.
“Là một người con của làng gốm Bát Tràng, tôi muốn phát triển men rạn – men truyền thống của làng nghề vào những sản phẩm đời sống tâm linh như bộ đồ thờ đầy đủ và những sản phẩm phong thủy trưng bày.” – Nghệ nhân Phạm Đạt chia sẻ.
Men rạn là gì? Đặc điểm men rạn
Men rạn là gì?
Men rạn là dòng men độc đáo có nhiều vết rạn được tạo ra do sự chênh lệch về độ co giãn giữa xương gốm và men.
Dòng gốm men rạn trước hết đặc biệt về kỹ thuật. Kỹ thuật là làm sao giữ xương và men để qua đó tạo ra hoa văn qua những vết rạn. Nhìn vào đó cảm thấy như một mê cung với những nét ảo diệu trong gốm.
Cách điều chế các điểm rạn này thì tùy nghệ nhân mới có thể làm được. Dòng men rạn ngoài cá nhân trực tiếp làm thì cũng phải phụ thuộc vào lửa lò mà những người thợ lò quyết định. Càng có kinh nghiệm nhiều năm, người ta sẽ càng dễ khống chế được men rạn.
Nhờ đó tạo nên những hình rạn tam giác, tứ giác. Hay kể cả những hình xoáy tròn ốc vô cùng độc đáo. Những vết rạn này đa dạng kích thước lớn nhỏ.
Đầu tiên, có thể là những vết rạn lớn dạng thạch. Tức là dạng to như móng tay, hay còn gọi là rạn đá. Đến những vết rạn chân chim. Đặc biệt còn một dạng nữa đó là rạn tăm, rạn hạt vừng. Bé li ti nhưng ô nào ra ô nấy.
Đặc điểm men rạn
Cấu tạo của gốm men bao gồm phần xương từ đất sét xanh và bã lọc men. Tiếp đó, phần xương gốm được phủ một lớp men dày từ 0.2 – 0.4 mm. Người nghệ nhân đã vận dụng sự chênh lệch giữa bề mặt men và xương gốm để tạo độ rạn cho lớp men.
Lớp phủ men của xương gốm càng dày thì độ rạn của men càng chất lượng. Chất men có độ bền cao và có tính thẩm mỹ. Để làm được điều đó, nghệ nhân làm gốm phải biết kết hợp nguyên liệu, tính chất giữa xương gốm, da gốm và lớp men theo tỷ lệ hợp lý nhất.
Bản chất men rạn là trong quá trình nung đã được sự va đập và sự co ngót của xúc tác giữa men và xương. Men rạn có độ dày gấp 3 lần men bóng. Được nung ở nhiệt độ rất khắc nghiệt.
Men rạn tự nhiên có màu ngả vàng nâu, hay xám tro nhẹ dịu. Gợi cảm giác chân thực và hoài cổ. Phần rạn tách nhau ra bằng cách đánh rạn bằng mực tàu hoặc bằng thuốc tím. Nếu truyền thống hơn là dùng củ nâu. Công đoạn này thực hiện sau khi nung xong để nguội. Cách này làm cho men rạn có vân rõ hơn, nổi bật hơn.
Chính những đặc điểm trên đã giúp gốm men rạn trở nên độc đáo nổi bật và khác hẳn các loại gốm thông thường.
Ý nghĩa phong thủy của gốm men rạn
Đối với những người quan tâm đến phong thủy, việc chọn màu sắc gắn với mệnh là điều quan trọng. Vì thế, màu sắc của gốm men rạn này có những ý nghĩa đặc biệt đối với những người chơi đồ gốm. Nhiều người cho rằng việc lựa chọn men rạn này đóng vai trò quan trọng để giúp gia chủ làm ăn thịnh vượng, may mắn.
Men rạn tự nhiên có màu xám nhẹ. Màu này thuộc mệnh Kim, sinh với hành Thủy. Do đó, gia chủ mệnh Thủy rất thích hợp với các sản phẩm gốm men rạn.
Trong khi đó, theo thuyết tương sinh tương khắc, Kim tương sinh Thủy nhưng tương khắc Mộc. Vì vậy, gia chủ mệnh Mộc nên hạn chế dùng các sản phẩm đồ gốm men rạn. Còn đối với mệnh Hỏa và Thổ, màu men rạn là trung tính.
Gốm men rạn Bát Tràng thường được vẽ những họa tiết tinh xảo, cầu kỳ. Màu sắc của những hoa văn đó phần nào át đi được tính xấu của màu xám rạn. Vì thế, tùy vào từng mẫu sản phẩm gốm khác nhau mà gia chủ có thể lựa chọn những mẫu phù hợp để mang lại vận khí tốt cho ngôi nhà.
Sản phẩm men rạn có những loại nào?
Đồ gốm men rạn được ứng dụng vào rất nhiều sản phẩm khác nhau. Nhưng nhiều nhất là vào các sản phẩm đồ thờ cúng, phong thủy bởi vẻ trầm mặc của nó. Có thể phân loại đồ gốm sứ men rạn thành hai loại: gốm sứ men rạn trơn và men rạn nổi.
Men rạn trơn
Gốm sứ men rạn trơn có trước gốm sứ men rạn nổi. Đặc điểm chính của gốm sứ men rạn trơn đó là lớp vẽ nằm giữa lớp cốt gốm sứ và lớp men rạn. Bạn có thể hiểu đơn giản là người thợ làm ra cốt gốm sứ rồi vẽ lên nền cốt gốm sứ đó. Sau đó mới làm men rồi cho vào lò.
Men rạn nổi
Gốm sứ men rạn nổi có sự cầu kỳ hơn gốm sứ men rạn trơn. Vì các họa tiết đắp nổi rất tỉ mỉ, công phu. Cách làm của nó giống với men rạn trơn nhưng có thêm một khâu đắp nặn trang trí. Sau đó mới vẽ màu lên các phần đắp nặn này.
Như vậy sẽ mất khá nhiều thời gian và tâm sức người làm gốm. Vì vậy, gốm sứ men rạn nổi thường có giá thành cao hơn gốm sứ men rạn trơn.
Dù là men rạn trơn hay nổi nhưng nhìn chung thì mọi người thường thích bề mặt men láng mịn, có điểm rạn nhỏ đều hơn là những điểm rạn lớn. Những sản phẩm gốm sứ có điểm rạn mạng nhện hoặc xoắn ốc thì càng được nhiều khách hàng ưa chuộng hơn.
Có nên dùng đồ thờ men rạn không?
Đồ thờ men rạn có những ưu điểm về chất lượng, giá trị thẩm mỹ, giá trị phong thủy và tâm linh sâu sắc nên ngày càng được mọi người quan tâm và tìm mua.
Tính độc đáo của đồ thờ men rạn:
- Mỗi món đồ thờ đều có đường nét, điểm rạn khác nhau, không trùng lặp. Được nung ở nhiệt độ cao lên đến 1300 độ C.
- Màu men được phủ trên nền đắp nổi và được làm hoàn toàn thủ công. Tạo nên sản phẩm có độ đậm nhạt khác nhau. Vẫn đảm bảo nước men bóng, bền, không bị phai màu theo thời gian.
Men rạn còn có khả năng hội tụ và cân bằng quy luật Ngũ hành:
- Kim: được tạo thành trong lò nung gốm.
- Mộc: từ tro trấu trong men.
- Thủy: trong công đoạn nhào nặn và vẽ họa tiết trang trí.
- Hỏa: nhiệt độ cao bên trong lò nung.
- Thổ: chất đất, chất men biểu trưng cho sự sinh sôi, nảy nở.
Men rạn có làm sản phẩm bị nứt không?
Thật ra men rạn chỉ là phần rạn trên bề mặt men. Cốt gốm sứ không hề có rạn nứt như nhiều người vẫn hiểu lầm. Với những thông tin giải thích về men rạn là gì ở trên, Sàn Gốm đã chia sẻ chi tiết về quá trình làm men rạn là hoàn toàn đắp nổi thủ công. Do đó, việc men rạn làm sản phẩm bị nứt là vô lý, không khả thi. Vậy nên mọi người cứ yên tâm về chất lượng của đồ gốm sứ men rạn nhé.
Giá thành đồ men rạn có cao hay không?
Đồ thờ men rạn được xem là hàng thủ công mỹ nghệ cao cấp. Có thời gian sản xuất lâu. Cùng sự tỉ mỉ tâm huyết của người làm nghề. Vì vậy có giá thành cao hơn những đồ thờ thông thường khác. Nhưng giá cũng sẽ tương đương hoặc rẻ hơn so với đồ thờ bằng đồng.
Tuy nhiên, xét về nhiều khía cạnh, việc chọn đồ thờ cúng bằng men rạn là vô cùng hợp lý. Đây là một khoản đầu tư mang tính bền vững. Bởi những giá trị vĩnh cửu như màu men, độ bền sẽ được tăng dần theo nét hoài cổ, linh thiêng.
Ngoài ra, với mong muốn mang đến không gian thờ phụng uy nghiêm, có hồn, hợp phong thủy. Rất nhiều sản phẩm đồ thờ men rạn được chế tác sao cho phù hợp với những nhu cầu khác nhau. Đem đến nhiều mức giá từ bình dân đến cao cấp. Bất kỳ ai cũng có thể sở hữu.
Các sản phẩm men rạn đẹp
Đồ thờ cúng men rạn
Đồ thờ cúng men rạn có đa dạng các loại vật phẩm khác nhau. Có thể liệt kê ra như: Lư hương, đỉnh hạc men rạn, bát hương men rạn nhiều cỡ, đĩa thờ men rạn, chân nến, bình lọ hoa men rạn, kỷ chén nước men rạn, lục bình men rạn…
Xem thêm: 99+ Bộ đồ thờ men rạn Bát Tràng Đẹp – Rẻ – Cao cấp
Ấm chén men rạn
Để tạo thêm sự độc đáo và sang trọng cao cấp, nghệ nhân Bát Tràng đã kết hợp đồng và sứ. Tạo nên những bộ ấm chén men rạn có tính thẩm mỹ rất cao.
Với những bộ ấm chén uống trà men rạn bọc đồng thì những mảnh đồng được dát mỏng và điêu khắc hoa văn tỉ mỉ. Đồng thời được ép chặt, bao bọc bên ngoài ấm chén. Tạo nên những đường nét tinh tế, những điểm nhấn tươi mới mà vẫn giữ được những nét truyền thống.
Lộc bình men rạn
Lục bình sứ men rạn có 2 hình thái là lục bình sứ men rạn trơn và lục bình sứ men rạn nổi. Lục bình men rạn thường được đặt tại hai bên của tủ thờ, sập thờ. Lộc bình men rạn gợi cảm giác khá hoài cổ, nghiêm trang cho không gian, rất thích hợp cho việc thờ cúng hoặc làm vật trưng bày phong thủy.
Xem thêm: Những mẫu lục bình men rạn Bát Tràng đẹp, có ý nghĩa phong thủy
Bình hoa men rạn
Bình hoa men rạn không chỉ dùng để trang trí cắm những loại hoa đậm nét truyền thống Việt Nam như hoa sen, hoa cúc… Mà còn được nhiều người ưu ái làm vật phẩm phong thủy. Hoặc sử dụng vào mục đích biếu tặng.
Bình hút lộc men rạn
Bình hút tài lộc hay còn gọi là bình hút lộc. Có dáng bóng tròn, miệng loe, cổ nhỏ, bụng tròn lớn. Loại đồ gốm men rạn này có khả năng lưu giữ tài lộc, tích khí. Tăng cường sự may mắn cho người sử dụng.
Bình hút tài lộc được đặt nhiều tại bàn làm việc, trên tủ kệ chính, trưng bày nhà cửa và được dân kinh doanh rất ưa thích. Đặc biệt, bên cạnh mèo gốm thần tài thì bình hút lộc men rạn còn được bày tại quầy thu ngân của nhiều cửa hàng lớn.
Bình hút lộc men rạn phong thủy đẹp
Địa chỉ bán các sản phẩm gốm sứ men rạn chất lượng, uy tín
Trong sự đa dạng của các loại men, men rạn là dòng men với vẻ đẹp huyền bí vẫn có một vị trí đặc biệt trong lòng người yêu gốm. Với kinh nghiệm lâu năm trên thị trường gốm sứ, Sàn Gốm đã và đang được xem là nơi dừng chân lý tưởng cho các tín đồ yêu thích nghệ thuật gốm sứ men rạn.
Tôn chỉ lấy khách hàng làm trung tâm luôn được chúng tôi gìn giữ và phát huy. Vì thể Sàn Gốm tự tin đem đến những sản phẩm gốm men rạn thờ cúng phong thủy chất lượng đảm bảo và giá thành tốt nhất.
Đồng thời, Sàn Gốm luôn cập nhật thông tin, kiến thức đa dạng về gốm sứ. Nhằm giúp khách hàng có cái nhìn chi tiết hơn, hiểu rõ hơn nhu cầu của bản thân, và đưa ra được lựa chọn đúng đắn. Cùng với đó là các chính sách khuyến mãi, bán hàng và vận chuyển phù hợp. Tất cả làm nên thương hiệu Sàn Gốm uy tín và được đánh giá cao.
Hy vọng những chia sẻ trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn men rạn là gì. Nếu có nhu cầu mua các sản phẩm gốm sứ men rạn chính hãng, hãy đến với Sàn Gốm Bát Tràng để nhận được nhiều ưu đãi hấp dẫn nhé!
